Trầm hương tự nhiên được hình thành khi cây dó bầu bị thương và phơi nhiễm với các căng thẳng sinh học và phi sinh học. Tác nhân gây ra có thể là nấm, vi khuẩn, côn trùng ký sinh hoặc bão gió, động vật lớn làm cây bị gãy, đổ. Các vết thương kích phát cơ chế phòng thủ của cây, khiến cây dó bầu tự tiết ra nhựa để ngăn ngừa vi khuẩn lây lan sang những phần thân khỏe mạnh. Khi bị nhiễm khuẩn, cây dó bầu sẽ phải chịu một phản ứng sinh hóa để sản xuất ra oleoresin (nhựa dầu), khiến màu của gỗ dần chuyển từ màu nhạt sang màu đậm hơn. Phần gỗ màu đậm hơn chứa nhiều tinh dầu thơm và chìm dưới nước nên được gọi là trầm hương. Đây là quá trình tự nhiên kéo dài hàng chục, thậm chí hàng trăm ngàn năm và chỉ xảy ra ở những cây dó bầu đặc biệt. Ngoài ra, các điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng cũng góp phần rất quan trọng vào quá trình này. Đó là lý do tại sao trầm hương chủ yếu phân bố tại các nước châu Á như Lào, Campuchia, Thái Lan, Malaysia, Trung Quốc, Việt Nam… Trong đó, trầm hương tại Khánh Hòa, Việt Nam được cho là có chất lượng hương thơm và hiệu quả chữa bệnh tốt nhất thế giới.

Ngày nay trầm hương tự nhiên vô cùng hiếm có do diện tích rừng đang bị thu hẹp và sự săn lùng quá đỗi gắt gao của con người. Để tạo ra trầm hương, người ta phải tiến hành nhiều phương pháp nhân tạo khác nhau, tuy nhiên đa số những phương pháp phổ biến hiện nay đều tiềm ẩn không ít hạn chế. Chẳng hạn ở một số địa phương như Đồng Nai, Quảng Nam, Hà Tĩnh, Khánh Hòa…, người ta lột vỏ cây dó, sau đó quét hóa chất lên phần gỗ hay bơm các loại axit nhẹ kết hợp với kim loại nặng vào trong thân cây, từ đó kích phát phản ứng tạo trầm của cây. Tuy nhiên loại trầm có được từ những phương pháp này vừa không đảm bảo chất lượng mùi hương, vừa tiềm ẩn nguy cơ có hại cho sức khỏe.

Một số phương pháp tạo trầm khác như dùng dùi nóng khoan vào thân cây, nuôi kiến đục thân, cố tình chặt phá tổn thương cây… tuy không gây hại cho sức khỏe, nhưng chất lượng trầm thu được lại chênh lệch khá xa so với trầm tự nhiên. Những cách làm tự phát này cực kỳ tốn công mất sức mà năng suất thu được lại không cao.

Với mục tiêu xây dựng và phát triển ngành công nghiệp trầm hương Việt Nam để đưa trầm hương vào hàng ngũ những sản phẩm kinh tế mũi nhọn của đất nước, từ nhiều năm nay, Công ty Cổ phần Tập đoàn Trầm Hương Việt Nam cùng với các chuyên gia quốc tế và các giáo sư đầu ngành về sinh hóa học, thực vật học ở Việt Nam đã dày công nghiên cứu chuyên sâu các loại nấm vi sinh ký sinh trên cây dó bầu. Hiện nay, chúng tôi đã thành công phân tích và nhân giống các bào tử nấm với quy mô lớn sau đó nuôi cấy trực tiếp trên cây dó bầu, tạo ra phản ứng tạo trầm y hệt như trong tự nhiên. Suốt năm năm qua, chúng tôi đã triển khai áp dụng công nghệ sinh học này trên các vườn dó bầu hai mươi năm tuổi và thu được kết quả vượt ngoài mong đợi cả về số lượng lẫn chất lượng trầm hương.

Theo kết quả kiểm nghiệm chất lượng gỗ và tinh dầu trầm hương tại các phòng lab uy tín ở châu Á và châu Âu, trầm hương sinh học của Trầm Hương Việt Nam có chứa các thành phần hương tính và dược tính giống với trầm hương hình thành tự nhiên.

Đây là một bước tiến mạnh mẽ của Trầm Hương Việt Nam nói riêng và của nền kinh tế Việt Nam nói chung trên hành trình xây dựng và phát triển ngành công nghiệp trầm hương, dần hiện thực hóa ước mơ ứng dụng trầm hương vào hầu hết các sản phẩm phục vụ đời sống con người.